2023ko Iruñerriko Mankomunitatearen txostena
Memoria de la Mancomunidad de la Comarca de Pamplona 2023

• 2024ko kudeaketa txostena
• / 
• Hiri hondakinak

2023an sortutako etxebizitzetako eta merkataritzako hondakinen kantitatea 144.271 tona izan zen. 2022aren aldean, % 0,59 gutxiago izan zen, hain zuzen, orduan 145.127 tona izan baitziren. Azken urteetan sortutako kantitateak egonkortzen ari direla ikusten da.

Gainerakoen frakzioa 62.863 tonakoa izateraino gutxitu zen. 2022an 70.742 tona izan ziren, eta, horrenbestez, urte batean % 11,14 murriztu zen kantitate hori, Edukiontzietarako Sarbidea Kontrolatzeko Sistema (ESKS) ezartzeagatik. Gai organikoen gaikako bilketa ezarri zenetik gainerakoen edo errefusaren frakzioaren kantitate txikiena bildu zen 2023an, 2020an bildu zen kantitatea baino % 24,62 gutxiago, hain zuzen.

81.409 tona bildu dira bereiz, sortutako hondakin guztien % 56,40. 2022an, 74.386 tona izan ziren, hondakin guztien % 51,25. Gaikako bilketan izan zen emendatze on hau ere 2021az geroztik Edukiontzietarako Sarbidea Kontrolatzeko Sistema ezarri izanaren ondorioa izan zen, bilketa bereiziaren balioa % 61,3koa izatera heldu baitzen. Horrenbestez, 7/2022 Legean (Hondakin eta lurzoru kutsatuei buruzkoa, ekonomia zirkular baterako) udal-hondakinak bereiz biltzearen gainean dauden helburuak lortu ziren (gutxienez, % 50 2035ean).

Ontzien, gai organikoen, arroparen, paper-kartoiaren eta tamaina handikoen gaikako bilketak izan ziren emendatze handienak erregistratu zituztenak: ontziak % 24,35, gai organikoak % 20,56, arropa % 9 eta paper-kartoia % 5,55. Gaikako bilketa bereiziren bat, ordea, jaitsi egin zen pitin bat, besteak beste, beirarena (-% 2).

Merkataritzakoa den bilketari dagokionez, Iruñeko Alde Zaharreko ostalaritza-establezimenduetan egiten diren kartoi- eta beira-bilketak, % 14,68 eta % 5,10 emendatu ziren hurrenez hurren 2022ko kantitateen aldean, eta bi kasuetan pandemiaren aurreko kopuruetara iritsi zen.

2023an berreskuratutako hondakinen kantitatea 66.125 tona izan zen, 2022an berreskuratu ziren 62.433 tonen aldean, % 5,9 gehiago, horrenbestez. 2023ko berreskuratze-ehunekoa sortutako hondakinen % 45,83 izan zen, 2022ko % 43,02aren aldean. Elektronikoki irekitzen diren edukiontziak erabiltzeagatik gai organikoen eta ontzien bilketak handitzearen ondoriozko emendatzeei egokitu zitzaien igoera hori % 90ean.

Hondakinak HHTZn ezabatzeari dagokionez, HHTZko zabortegira bideratutako kantitatea 95.638 tona izan zen, 2022an baino % 5,19 gutxiago (100.874 tona). HHTZ 1992an lanean hasi zenetik urte batean isuri den gutxieneko kantitatea izan zen, eta urte batean, 2006an, isuri zen kantitate maximoaren erdia baino gutxiago (% 55,65 gutxiago), orduan 215.585 tona bideratu baitziren zabortegira. Hala, murrizketa horrek ekarri zuen 2022an zabortegira 17.664 bidaia egitetik 2023an 16.624 bidaia egitera igarotzea. Hori, era berean, zabortegira joan ziren kamioien urteko kopuru txikiena izan zen, 2006an baino % 48 gutxiago. Gutxitze hori gertatu zen, batetik, etxebizitzetako eta merkataritzako gainerakoen frakzioa murriztu zelako, materialak berreskuratzea handitu zelako, eta, bestetik, industria-hondakinak murriztu zirelako, azken urteetan gertatzen ari den moduan. HHTZn zuzenean jasotako industria-hondakinak gutxitu egin ziren: 2020an 4.741 tona izan ziren, 2021ean, 4.099 tona, 2022an, 3.768 tona, eta 2023an, 3.013 tona.

Bio-hondakinak berreskuratzeari dagokionez, etxeko eta auzoko konpostajean, gai organikoak edukiontzietan gaika biltzean eta HUAko lohiak eta  hondakin berdeak kudeatzean lan egiten jarraitu zen.

Landa-eremuan, hondakin organikoak in situ edo bertan kudeatzeko politikak jarraipena izan zuen, eta, gainera, bere garaian hondakin organikoak biltzeko 5. edukiontzia jarri zen baina orain erabilera hori egokia ez izateaz gain ingurumen-kostu handia duela ulertu den landa-herrietara zabaldu zen. Hori dela-eta, herri horietan 0 kilometroko kudeaketa egitearen alde egin zen, hau da, bildu gabe kudeatzearen alde.

2023an, etxeko konpostajerako programan izena emandakoak 3.598 familia ziren, hondakinak beren kasa kudeatzeko kategorian (konposta pilan egitea, oiloei edo beste animalia batzuei ematea janari-hondarrak) erregistratuta dauden 790 familiez gain. Kopuru horri auzoko konpostajerako 42 guneak eta auzoko erabilerako konpost-ontzien 34 puntuak gehitu behar zaizkio: 740 familia dira beren hondakinak konpostaje deszentralizatuaren bidez kudeatzen dituztenak. Parte-hartzaile horiek guztiak aintzat hartuta, kalkulatzen da 2023an 3.158 tona hondakin organiko birziklatu zirela.

2023an, landa-eremuan hondakin berdeak metatu eta birrintzeko 59 gune zeuden. Hain zuzen, haietara eraman ziren hondakin berdeak, gero han bertan birrintzeko.

2023an, gai organikoen bilketa berezian 16.419 tona jaso ziren, aurreko urtean baino % 20,56 gehiago eta 2020an baino % 79,68 gehiago. Zehazki, bildutako gai organikoen kantitate osoa, sortutakoen aldean, % 32,6 izan zen.

Emendatze hori Edukiontzietarako Sarbidea Kontrolatzeko Sistema ezarrita dagoen tokietan gai organiko gehiago bildu zirelako gertatu zen (% 40) eta bai oraindik giltza mekanikoa duten edukiontzi itxiekin biltzen den tokietan, aurreko egoeraren aldean, pitin bat gehiago bildu zelako (% 19,3). Edonola ere, edukiontzi berri horiekin lortu den emendatzea gorabehera, oraindik ez dira lortu 2017-2027 aldirako Nafarroako Hondakin Planean ezarrita dauden helburuak: % 50 2020rako eta % 70 2027rako.

Iruñerriko Ingurumen Zentroaren proiektua dela-eta –hondakinak tratatzeko ekintza garrantzitsuena–, 2022ko abenduaren 21ean, Nafarroako Gobernuak Imarkoainen dagoen Garraioaren Hiriko Udalez gaindiko Plan Sektoriala eta Iruñerriko Ingurumen Zentroaren (IIZ) Udalez gaindiko Proiektu Sektoriala aldatzea onartu zuen. Gogoan izan behar da Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiak bi espediente horiek baliogabetu zituela 2022ko urtarrilean eta berriro izapidetu behar izan zirela urtean zehar. Horrek berekin ekarri zuen, gainera, ingurumen-zentro hori egiteko proiektua, obra eta abian jartzea egiteko kontratua bertan behera gelditzea, 2021eko abenduan esleituta zegoena, eta bai laguntza teknikoa emateko kontratua ere.

Nafarroako Gobernuak adierazitako onarpenen ondoren, kontratuen galarazpenak kendu ziren eta Iruñerriko Ingurumen Zentroaren Ingurumen Baimen Integratua eta obrak hasteko baimena onartzeko izapidetzeak berriro hasi ziren. Proiektuaren konplexutasuna eta gauzatzeko epeak murrizteko premia aintzat hartuta, proiektua hiru fasetan egitea aukeratu zen, hartara, izapidetzeetan eta obretan aurrera egin eta aldi berean proiektuaren xehetasunak garatzeko.

Hala, Nafarroako Gobernuko Ingurumeneko zuzendari nagusiak ebatzi zuen Iruñerriko Ingurumen Zentroaren Ingurumen Baimen Integratua ematea 2023ko uztailaren 21ean, eta uztailaren 31n Lurraldearen Antolamenduko zuzendari nagusiak Iruñerriko Ingurumen Zentroaren proiektuaren 1.1 fasea gauzatzeko obrak egiteko baimena eman zuen, nagusiki, lursailaren urbanizazioa, administrazio-eraikina eta bio-iragazkiak gauzatzean datzan baimena, hain zuzen.

Irailaren 4an, Iruñerriko Ingurumen Zentroaren 1.1 fasearen obrak hasi ziren Garraioaren Hirian eta 2023aren amaieran 1.2 faseko obretarako baimena jaso zain geunden. Zentroko nabeak altxatzeko fasea izango da.

Ekoizpena

 Osaera

Sortutako hondakinak, bilketa-motaren arabera (t)

Hiri-hondakinen berreskuratze osoaren bilakaera

Bio-hondakinen berreskuratze-indizea (t) (gai organikoak, inauste-hondakinak eta konpostajea) 

Bio-hondakinen berreskuratze-indizea

Berreskuratzea, produktuen arabera (t)

Paperaren eta kartoiaren berreskuratze osoaren indizearen bilakaera

Zabortegira desbideratzea